กรุณา เข้าสู่ระบบ หรือ สมัครสมาชิก.

เข้าสู่ระบบด้วยชื่อผู้ใช้ รหัสผ่าน และระยะเวลาในเซสชั่น
การค้นหาขั้นสูง  

ข่าว:

ผู้เขียน หัวข้อ: ทรราช  (อ่าน 7285 ครั้ง)

0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้

มหาสุ

  • **แก้ไข**
  • คะแนนอนุรักษ์เพลง 749
  • กระทู้: 135
  • Thank You
  • -Given: 323
  • -Receive: 749
ทรราช
« เมื่อ: มีนาคม 19, 2014, 06:05:21 PM »
บาลีวันละคำ
ทรราช
(บาลีไทย)

อ่านว่า ทอ-ระ-ราด
ประกอบด้วย ทร + ราช

“ทร” (ทอ-ระ-) พจน.54 บอกไว้ดังนี้ -

“ทร- : คําอุปสรรค แปลว่า ชั่ว เช่น ทรชน ทรลักษณ์, ยาก, ลําบาก, เช่น ทรกรรม, น้อย, ไม่มี, เช่น ทรพล. (บาลี. ทุ, ทุรฺ; สันสกฤต. ทุสฺ)”

คำที่คล้ายกันทั้งรูปและความหมายอีกคำหนึ่ง คือ “ทุร” (ทุ-ระ-) พจน.54 บอกไว้ดังนี้ -

“ทุร- (คำวิเศษณ์) : คําประกอบหน้าคําศัพท์ หมายความว่า ชั่ว, ยาก, ลําบาก, น้อย, ไม่มี, เช่น ทุรค ว่า ที่ไปถึงยาก, ทางลําบาก. (สันสกฤต)"

ในคำว่า “ทรราช” นี้ “ทร” แผลงมาจาก ทุ หรือ ทุร (แผลงตามแบบไทย ไม่ใช่ตามกฎบาลี) มีความหมายว่า ชั่ว, ชั่วช้า, เลวทราม

ราช = พระราชา, พระเจ้าแผ่นดิน, ผู้ปกครองบ้านเมือง

“ราชา” แปลตามรากศัพท์ว่า -

1- “ผู้รุ่งเรืองโดยยิ่งเพราะมีเดชานุภาพมาก”
ความหมายนี้ประกอบขึ้นจาก ราช (ธาตุ = รุ่งเรือง) + อ (ปัจจัย) = ราช
หมายความว่า ผู้เป็นพระราชาย่อมมีเดชานุภาพมากกว่าคนทั้งหลาย

2- “ผู้ยังคนทั้งหลายให้ยินดี”
ความหมายนี้ประกอบขึ้นจาก รญฺช (ธาตุ = ยินดี พอใจ) + ณ (ปัจจัย) ลบ ณ ลบ ญฺ แผลง ร เป็น รา = ราช
หมายความว่า เป็นผู้อำนวยความสุขให้ทวยราษฎร์ จนคนทั้งหลายร้องออกมาว่า “ราชา ราชา” (พอใจ พอใจ)

ในที่นี้ “ราช” หมายถึง “ผู้ปกครองบ้านเมือง” ไม่ว่าจะเป็นพระเจ้าแผ่นดินหรือคนสามัญก็ตาม

ทร + ราช = ทรราช พจน.54 บอกไว้ว่า -

“ทรราช : ผู้ปกครองบ้านเมืองที่ใช้อํานาจตามอําเภอใจ ทําความเดือดร้อนทารุณให้แก่ผู้อยู่ใต้การปกครองของตน. (อังกฤษ. tyrant), เรียกลัทธิเช่นนั้นว่า ทรราชย์ หรือ ระบบทรราชย์. (อังกฤษ. tyranny)”

สรุปว่า -

(1) ถ้าหมายถึงตัวบุคคล เรียกว่า “ทรราช” (tyrant) = ไม่มี ย์
(2) ถ้าหมายถึงลัทธิหรือระบบ หรือการกระทำของบุคคล เรียกว่า “ทรราชย์” (tyranny) = มี ย์ ด้วย

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปลคำอังกฤษ 2 คำนั้นเป็นบาลี ดังนี้ -

(1) tyrant = อธมฺมิกราช (อะ-ทำ-มิ-กะ-รา-ชะ = ราชาผู้ไร้ธรรม, ราชาอาธรรม์) นิฏฺฐุรปาลก (นิด-ถุ-ระ-ปา-ละ-กะ = ผู้ปกครองจอมโหด)

(2) tyranny = ปชาปีฬน (ปะ-ชา-ปี-ละ-นะ = การบีบคั้นประชาชน, การเบียดเบียนประชาชน) นิฏฺฐุรปาลน (นิด-ถุ-ระ-ปา-ละ-นะ = การปกครองที่กดขี่ทารุณ)

ในคัมภีร์ เมื่อกล่าวถึงบุคคลที่ชั่วช้าเลวทราม มักใช้ศัพท์ว่า “ทุฏฺฐ” (ทุด-ถะ) ประกอบข้างหน้า
นักเรียนบาลีแปล “ทุฏฺฐ” ว่า “ผู้อันโทษประทุษร้ายแล้ว” หมายถึง เสียคน, ทุจริต; ชั่วช้า, โหด, เลวร้าย, เลวทราม (spoilt, corrupt; bad, malignant, wicked)

“ทรราช” ในภาษาไทยนั้นคำบาลีที่ตรงตัวที่สุดก็คือ “ทุฏฺฐราชา” (ทุด-ถะ-รา-ชา) หรือ “ทุฏฐราช” (ทุด-ถะ-ราด) หมายถึง “ผู้บริหารบ้านเมืองที่ชั่วร้าย”

: จงใช้อำนาจบริหารบ้านเมืองให้ผู้คนร้องออกมาว่า “พอใจ พอใจ”
: แต่อย่าใช้อำนาจจนผู้คนพร้อมใจกันร้องว่า “ออกไป ออกไป”

นาวาอากาศเอกทองย้อย แสงสินชัย


ลุงชัยนรา

  • ความเปลี่ยนแปลง เป็นนิรันดร์
  • ชาวบ้านกิตติมศักดิ์
  • คะแนนอนุรักษ์เพลง 3715
  • กระทู้: 910
  • Thank You
  • -Given: 3245
  • -Receive: 3715
  • ชีวิตนี้ยอมพลี เพื่อแผ่นดิน
Re: ทรราช
« ตอบกลับ #1 เมื่อ: มีนาคม 22, 2014, 11:25:15 PM »
...สา..ธุ..ท่านมหา...




บันทึกการเข้า

จำรัส พันธมิตร

  • ชาวบ้านเพลงไทย
  • คะแนนอนุรักษ์เพลง 7
  • กระทู้: 13
  • Thank You
  • -Given: 7
  • -Receive: 7
Re: ทรราช
« ตอบกลับ #2 เมื่อ: กุมภาพันธ์ 05, 2018, 11:45:46 AM »
ทรราช เห็นแว้บๆ นึกว่าแปลว่า ราชาผู้ชั่วช้าซะอีกครับ


บันทึกการเข้า

หนึ่งใจ สองรัก

  • ชาวบ้านเพลงไทยอาวุโส
  • คะแนนอนุรักษ์เพลง 10
  • กระทู้: 31
  • Thank You
  • -Given: 9
  • -Receive: 10
Re: ทรราช
« ตอบกลับ #3 เมื่อ: พฤศจิกายน 21, 2018, 02:39:02 PM »
พึ่งได้รู้ความหมาย ที่มาของคำว่า ทรราช วันนี้เอง ขอบคุณครับ


บันทึกการเข้า