พลับพลา
ต้นพลับพลามีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Microcos tomentosa Sm. อยู่ในวงศ์ TILIACEAE มีชื่อไทยเรียกต่างกันไปอีกหลายที่ เช่น กะปกกะปู สากกะเบือดง สากกะเบือละว้าหมากหอม ลาย พลา คอม กอม (ภาคเหนือ), คอมส้ม ก้อมส้ม (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ),
พลองส้ม คอมเกลี้ยง (ภาคตะวันออก), มลาย (ภาคตะวันออกเฉียงใต้) พลับพลา ขี้เถ้า (ภาคกลาง),
จือมือแก (มลายู-ภาคใต้), น้ำลายควาย พลาขาว พลาลาย (ภาคใต้)
ลักษณะทั่วไป เป็นไม้ต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูงได้ถึง 20 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มกลมทึบเปลือกสีน้ำตาลปนเทา แตกล่อนเป็นสะเก็ดบางๆ ใบ เป็นใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปไข่กลับ มีขนสากทั่วไป ปลายใบหยักคอดเป็นติ่งสั้นหรือเว้าแหว่งเป็นริ้ว โคนใบมน ช่อดอก มีสีเหลือง ออกตามง่ามใบและปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีอย่างละ 5 กลีบ ผล
รูปร่างกลมหรือรูปไข่กลับ ผิวของผลมีขนทั่วไป เมื่อสดสีเขียว เมื่อแก่สีดำ
ออกดอกเดือน เม.ย.-พ.ค. และติดผลตั้งแต่เดือน มิ.ย.-ธ.ค.
(http://image.ohozaa.com/i/61b/JD7NDR.jpeg)
พลับพลาขึ้นในป่าผสมผลัดใบ ป่าดิบแล้ง และป่าดิบชื้น เวลาคนเดินป่าแล้วถูกพิษของยางน่อง ก็นำเปลือกของพลับพลานี้เองมาใช้แก้พิษ นอกจากในป่า ยังสามารถนำพลับพลามาปลูกได้ทั่วไป เพราะเป็นพืชที่แข็งแรง ดูแลรักษาง่าย ผลเป็นอาหารของนกได้คนโบราณใช้แก่นของพลับพลามาผสมกับแก่นของโมกหลวง ลำต้นกำแพงเจ็ดชั้น ลำต้นสบู่ขาวลำต้นพลองเหมือด แก่นจปา และคำต้นคำรอก ต้มน้ำดื่มแก้หืดได้ด้วยครับ
แต่..สำหรับเด็กบ้านนอก(เช่นลุงชัยเป็นต้น) แล้ว มันคืออาหารโปรดยามเมื่อออกไปเลี้ยงวัว กลางทุ่ง และยังเป็นส่วนประกอบ ของอาวุธ(ของเล่น)ชนิดหนึ่ง นั่นคือ "ฉับโผง"
ฉับโผง เป็นชื่อการเล่นชนิดหนึ่งของภาคใต้ที่นำเอาลูกพลา (พลับพลา)มายัดใส่กระบอกไม้ไผ่ด้วยการตีๆๆๆๆ แล้วใช้ไม่ไผ่ที่เหลาไว้อย่างดี ยัดลงไปแล้ว ยิง จะมีเสียงดังโผงงงงงงงงงงงง เป็นที่สนุกสนาน ส่วนใหญ่ จะเป็นการเล่นของเด็กๆ(ผู้ชาย) ที่อยู่ในเขตรอบนอกของเมือง ที่ยังคงมีต้นพลับพลา (ต้นพลา) ซึ่งเป็นวัสดุหลักในการนำมาทำกระสุน ของเล่นชนิดนี้จะเล่นได้เฉพาะในช่วงที่ต้นพลับพลาออกลูก หรือบางคนหัวใส จะใช้กระดาษชุบน้ำให้ยุ่ย แล้วนำมายัดกระบอกไม้ไผ่ แทนกระสุนลูกพลับพลา
วัสดุในการทำฉับโผง
1. กิ่งไม้ไผ่ที่มีรู
2. ไม้ไผ่แห้งเหลาเท่าขนาดรู
(http://image.ohozaa.com/i/fc7/A5fny9.jpg)
3. ลูกพลา (ฉับพลา) หรือ กระดาษชุบน้ำ สำหรับเป็นลูกกระสุน
(http://image.ohozaa.com/i/g62/67DObk.JPG)
วิธีทำ
1. ตัดไม่ไผ่ให้มีรูทั้งสองด้าน
2. นำไม้ไผ่แห้งมาเหลาให้เท่าขนาดรู พร้อมทำด้ามจับ เพื่อเป็นไม้กระทุ้ง
3. ใส่กระสุน แล้วกระทุ้งให้เกิดแรงดัน แล้วเล็งไปที่ต้องการ จะมีเสียงดัง...สนุกมากครับ
นี่คือกระบอกฉับโผง (คือส่วนของไม้ไผ่ป่าที่มีรูเปิด หัวท้าย) ส่วนด้ามจะเป็นไม้ไผ่ ยัดด้วยกิ่งไม้ไผ่แข็ง เป็นไม้กระทุ้ง
สีเขียวๆนี่คือลูกพลา (พลับพลา)ไว้เป็นกระสุน ส่วนลูกสุก จะสีดำๆ รสชาติหวาน
ขั้นตอนการยัดกระสุนลงกระบอก
(http://image.ohozaa.com/i/690/9rRrb.jpg)
ท่ายิงฉับโผง โดนใครเข้าแล้ว จะเจ็บๆ แสบๆ เด็กผู้ชายจะชอบใช้เป็นอาวุธ ต่างปืน ใช้เล่น ตำรวจจับโจร ประมาณนี้ นี่คือวิถีชีวิตของเด็กสมัยก่อน กิน เล่น หาได้ในรอบๆตัว ใครมีประการณ์ด้านนี้ ลงเวปมาบอกกล่าวกันบ้าง เพื่อทบทวนความทรงจำกันนะครับ...ความสุข สร้างได้จาก ธรรมชาติรอบกาย
(http://image.ohozaa.com/i/876/HUrtGy.jpg)
อ่านมาถึงตรงนี้แล้ว ถ้าใครจะเล่นคำเสียหน่อย ปลูกต้นไม้ชนิดนี้ไว้ไม่ใกล้ไม่ไกลก็มี ”พลับพลา” เป็นของตัวเองได้แล้ว แหม... ใครฟังคงนึกอิจฉาขึ้นมาทันที
ขอขอบคุณบางภาพและข้อมูลจากpostjung.com
ขอขอบคุณนายแบบจำเป็น
ขอขอบคุณ อ.ชาติ...ผู้สอนการวางภาพ
ขอขอบคุณความเป็นเด็กบ้านนอก ที่ได้มีประสพการณ์จากสิ่งเหล่านี้