เป็นเรื่องแทบไม่น่าเชื่อว่า ครั้งหนึ่งเมื่อไม่นานมานี้บริเวณด้านเหนือของ
ทะเลสาบสงขลาจะเต็มไปด้วยช้างนับพันๆ เชือก ทั้งที่ภูมิประเทศทั่วไป เป็นแค่
ท้องทุ่งที่กว้างใหญ่หาใช่ป่าดงพงไพรอย่างที่ช้างควรอยู่ไม่
เรื่องราวรอบๆ ทะเลสาบแห่งนี้ เต็มไปด้วยสิ่งที่น่าสนใจและรอผู้ที่จะมา
ค้นคว้าเก็บบันทึก ไม่ว่าจะเป็นเรื่องตำนาน นิทานปรัมปรา โบราณวัตถุ ลาย
แทงสมบัติ โจรสลัดทะเลสาบหรือกระทั้งเรื่องของช้างประหลาดที่ไม่เหมือนใคร
ในโลก เนื่องจากมันเล็กกว่าช้างทั่วไปจนได้ขนามนามว่า “ช้างแกลบ”
ย้อนหลังไปประมาณ พ.ศ.๒๔๘๐ ผู้ที่เคยเดินทางไปในเขตระโนด คูวา
ตะเครียะ ทะเลน้อย หรือตลอดกระทั่งขี้นาก ผักกูด คลองแดน อันเป็นบริเวณ
ด้านเหนือของทะเลสาบสงขลา จะเห็นช้างจำนวนมากกระจายหาอาหารอยู่ทั่ว
ไปเป็นโขลงๆ อาหารของมันคือ พืชน้ำจืดที่ขึ้นเต็มท้องทุ่ง ได้แก่หญ้าต่างๆ หญ้า
กก หญ้าปรือ หญ้าครุน หญ้าคา เป็นต้น
ทะเลสาบทางด้านนั้น เป็นทะเลสาบน้ำจืด(ด้านใต้ลงไปจะเป็นน้ำเค็ม)
บางตอนจะเป็น พรุ หรือ โพละ ต้นไม้ที่มีนอกจากหญ้าก็จะเป็นต้นตาลเป็นส่วน
ใหญ่ แต่ที่สำคัญคือมันเป็นทุ่งจริงๆ ไม่เป็นป่า ถ้าล่องเรือเข้าไปจึงอาจเห็นช้าง
ได้ง่ายๆ ชาวบ้านที่เข้าไปหากิน หรือไปตัดไม้ ถ้าไปเจอช้างเข้าก็ต้องรีบหนีโดย
ไว เพราะถึงจะเป็นช้างแกลบที่เล็กกว่าช้างทั่วไป แต่ชื่อว่าช้างมันก็ยังคงยังถือ
ว่าใหญ่น่ากลัวอยู่ดี
จากการศึกษาค้นคว้า เจ้าช้างแกลบที่ชาวบ้านเรียก น่าจะมีขนาดประ
มาณควาย หรือใหญ่กว่านิดหน่อย บางทีก็เรียก ช้างค่อม เพราะหลังมันค่อมๆ
เรียกช้างโพละก็มี เพราะอาศัยอยู่ตามโพละ กินพืชน้ำเป็นอาหารผิดกับช่างทั่ว
ไปที่กินผลไม้ กล้วย อ้อย ใบไม้
แล้วมันมาจากไหน ทำไมถึงมาอยู่ที่นี่..
เป็นตำนานนิทานปรัมปราที่เล่าต่อกันมาว่า เมื่อครั้งที่ได้มีการสร้างพระ
บรมธาตุเมืองนครศรีธรรมราช มีผู้เอาข้าวของเงินทองมาร่วมทำบุญกันเป็นจำ
นวนมาก ผู้ที่สัมภาระมากก็จะบรรทุกมาบนหลังช้างที่ว่า รอมแรมกันมานาน
เดือน จากแดนไกลอย่างเช่น ไทรบุรี ตรังกานู กลันตัน ครั้นมาถึงกลางทาง ซึ่ง
ก็ใกล้เคียงกับบริเวณที่ช้างเคยอาศัยอยู่ ก็ได้ข่าวว่าพระบรมธาตุสร้างเสร็จแล้ว
ชาวบ้านรู้สึกท้อแท้หมดศรัทธา ก็นำสมบัติทรัพย์สินที่นำมาฝังไว้ตามที่ต่างๆ ทั่ว
ไป ส่วนช้างก็ปล่อยไปเป็นอิสระในที่สุด ช้างทั้งหลายก็เลยกระจัดกระจายออก
หากิน สืบพันธุ์ออกลูกออกหลานเต็มทุ่งตั้งแต่นั้นมา
ที่น่าสนใจอีกอย่างคือ ในอำเภอระโนดมีบางที่บางแห่ง มีชื่อเรียกว่าทอน
สำโรง ทอน๓ไห ทอนระนาก ทอนกง เป็นต้น
คำว่า “ทอน” ความหมายคือทางเดินขึ้นลงของช้าง ซึ่งจะเห็นเป็นช่อง
ใหญ่ๆ ด้วยเหตุนี้ จึงพอจะเป็นหลักฐานได้บ้างว่า ครั้งหนึ่งน่าจะเคยมีช้างอาศัย
อยู่ในบริเวณนี้มากพอควร
แต่อย่างไร นิทานก็คือนิทาน ความเป็นจริงอาจไม่ใข่อย่างที่เล่ามา ทำให้
ปริศนาช้างแกลบ ยังคงเป็นปริศนาต่อไป
แล้วมันหายไปไหนหมด ตั้งมากมายอย่างนั้น
ตามที่ค้นพบ ช้างแกลบที่ว่ามีมากนับพันๆ ตัว แล้วมันหายไปไหนหมดใน
ช่วงเวลาแค่ไม่กี่สิบปี
สาเหตุใหญ่ก็จากฝีมือมนุษย์เรานี่แหละ เล่ากันว่าคนเราเริ่มบุกรุกเข้าไป
หากินในที่ของมัน มีการรุกรานพื้นที่เพื่อทำไร่ ทำนา มากเข้าๆ ก็กระทบแหล่งอา
หารของมัน การที่ช้างบุกทำลายไร่นาชาวบ้านรวมทั้งอาจทำร้ายชาวบ้านด้วย
การฆ่าช้างเพื่อเอางา เอาอวัยวะต่างๆ ฆ่าเพื่อทำเป็นอาหาร การเผชิญหน้ากัน
กันต่างๆเหล่านี้ ทำให้ประชากรช้างลดลงอย่างรวดเร็วมาก
มีหลายคนพยายามที่จะเอาช้างแกลบไปเลี้ยง แต่ก็ไม่สำเร็จอันเนื่องจาก
อาหารที่มันกิน ช้างพวกนี้กินได้เฉพาะพืชน้ำ หญ้าน้ำเท่านั้น เมื่อเจออาหารอื่น
เข้ามันไม่กินสุดท้ายก็ตาย
อีกสาเหตุหนึ่งสันนิฐานว่าน่าจะเป็นเพราะน้ำท่วมใหญ่เมื่อปีพ.ศ.๒๔๘๕
ปีนั้นพื้นที่บริเวณนั้นถูกน้ำท่วมสูง ช้างมากมายต้องเสียชีวิตไปจากภัยน้ำท่วม
ในครั้งนั้นเช่นกัน
ด้วยสาเหตุจากทั้งภัยธรรมชาติ และจากน้ำมือมนุษย์เรา (จากมนุษย์ซะ
เป็นส่วนใหญ่) ช้างแกลบที่ว่าก็เป็นสูญหายไปหมด
สุดท้ายก็เหลือแต่ตำนาน...คำเล่าขาน
มีรูปมาให้ดู ว่าช้างที่ว่าน่าจะมีลักษณะ รูปร่าง ขนาดประมาณนี้
เมื่อเทียบกับคน
ที่ว่าประมาณก็เพราะ ถึงจะพอมีหลักฐานว่ามีช้างแกลบอยู่จริง
แต่ผมเองก็ไม่แน่ใจว่ารูปที่ได้มา จะมั่นใจได้แค่ไหน ใครพอจะรู้
เรื่องราวนี้อยู่บ้าง รบกวนด้วยครับ
ขอบคุณ เรื่องจากหนังสือ "แกะรอยเรื่องเก่า"
โดย เอนก นาวิกมูล
สำนักพิมพ์ แสงแดด
ขอบคุณเจ้าของภาพจาก Google
