สโมสรบ้านเพลงไทย > ห้องสันทนาการ
หมา...ตักน้ำ
ลุงชัยนรา:
...สวัสดีครับเพื่อนร่วมบ้านเพลงไทยทุกท่าน...วันนี้ขอนำภาชนะที่ใช้ตักน้ำ ตักน้ำตาล วิดน้ำจากท้องเรือ ในอดีต เราเรียกสิ่งนี้ว่า"...ติหมา.... ตีหมา" เป็นภาชนะตักน้ำอย่างหนึ่งของชาวภาคใต้ทำด้วยกาบหรือใบของพืชตระกูลปาล์มที่หาได้ในท้องถิ่น เช่น กาบหมาก กาบหลาวโอน ใบจาก การเรียกชื่อบางครั้งจึงมีชื่อของพืชที่นำมาเป็นวัสดุทำต่อท้ายด้วย เช่นถ้าทำจากใบจากก็เรียกว่า"หมาจาก" ถ้าทำจากต้อ(เตาะ)หมาก (กาบหมาก) ก็เรียกว่า "หมาต้อ"หรือ"หมาเตาะ"ถ้าทำจากกาบเหลาชะโอนก็เรียกว่า "หมาต้อหลาวโอน" (หรือ "หมาต้อ" เช่นเดียวกัน)แต่บางคนก็ใช้คำว่า "หมา" "ติหมา" หรือ "หมาตักน้ำ"รวม ๆ กันไปโดยไม่คำนึงถึงวัสดุที่ใช้ทำในท้องถิ่นบางแห่งจังหวัดนครศรีธรรมราชมีการใช้คำว่า "หมา" ในความหมายที่กว้างออกไปหมายถึงภาชนะตักน้ำปัจจุบันเรียกภาชนะตักน้ำที่ทำด้วยสังกะสี อะลูมิเนียมหรือเหล็กว่า "หมาถัง" หรือ "หมาถั้ง" ที่ทำด้วยพลาสติก แกลลอนน้ำมัน 5 ลิตร ก็เรียกว่า "หมาพลาสติก"อันเป็นการรักษาชื่อเต็มที่ขึ้นต้นด้วย "หมา" เอาไว้
....ศัพท์คำว่า "หมา" หรือ "ติหมา"นี้ บางท่านว่ามิใช่คำไทยแท้ แต่เป็นคำที่มาจากภาษามาลายูว่า"Timba" ซึ่งหมายถึง ภาชนะตักน้ำที่ทำด้วยกาบหมาก นั่นเอง.ส่วนภาษามะลายูท้องถิ่นเรียกว่า "ติมอ" หรือ"ตีมอ"
การทำตีหมาจากภูมิปัญญาท้องถิ่น
....งานฝีมือเหล่านี้...มันกำลังสาบสูญหากเราไม่ช่วยกันสืบสาน หรืออนุรักษ์เอาไว้ หากคนรุ่นนี้ล้มหายตายจาก...แต่ขาดการสานต่อ...
รับรองว่า... คงจะเหลือแต่ “ตำนาน” แน่นอน!!!
ขอขอบคุณภาพจาก oknation.net/blog/chabatan
ขอบคุณข้อมูลจากอินเตอร์เน็ตหลายๆเวป
ขอขอบคุณ อ.ลือ ผู้ฝึกสอนการวางภพ
ลือ:
1. ตอนเด็ก แถวบ้านผม จะใช้"ติหมาเตาะ"กันครับ
ทำจากเตาะหมาก สวยดี สีออกม่วงแดง ราคาก็ถูกครับ..
ผูกตักน้ำด้วยเชือกพด(เชือกที่ทำจากเส้นใยกาบมะพร้าวควั่น)....เพราะติหมาเตาะเบามาก
แต่ติหมาเตาะก็ปริง่าย น้ำรั่วเหมือนกัน
2.พอเปลี่ยนเป็นใช้ถังตักน้ำสังกะสี...
ก็ยังเรียกถังว่า"ติหมา"นะครับ
แต่เปลี่ยนเป็นใช้เชือกไนล่อนผูกถังแทน เพราะถังหนักขึ้น
สมพร เกาะยอ:
บ้านผมเขาเรียก ตีหมาตักน้ำ ครับลุงชัย เรื่องนี้มีนิทาน สมัยเรียนประถมศึกษา มีเพื่อนผม เป็นอิสลาม(มุสลิม สมัยปัจจุบัน หรือว่าแขก สมัย ก่อน) วันนั้นเขามาเข้าห้องเรียนสาย ครูประจำชั้น ถามว่า "ทำไมเธอถึงมาโรงเรียนสาย" เขาตอบว่า "ตีหมาตกน้ำครับครู"
คุณครูเลยถามว่า "ไปตีหมาทำไม" บังเอิญครูท่านนั้นเป็นคนมาจาก ภาคกลาง เป็นภรรยาผู้ปกครองนิคมฯ สมัยนั้น(เล่าไปจะยาวมาก)
ไม่เข้าใจภาษาพื่นเมือง เลยถามซ้ำไปว่า"มันเกี่ยวกันยังไง" เพื่อนผมคนนั้นเขาใต้แท้ ๆ 100 % อธิบายไม่ถูก เพื่อน ๆ ในห้องก็ งง
กันไปหมด ไม่ได้ งง คำว่า"ตีหมา" แต่ งง ว่า ครู ทำไมไม่รู้เรื่อง ไม่เหมือน อ.โชค นรา รู้เรื่องนี้ดี ครับลุงชัย
ภิรมย์:
ไม่เคยเห็น ไม่เคยรู้จักครับนี่ครั้งแรกเลย
นับถีอภูมิปัญญาคนสมัยก่อนจริงๆ
ลุงชัยนรา:
ขอบคุณท่านสมพรมากครับที่เอ่ยถึงเพื่อนรุ่นน้องผม อ.โชค แกรู้ทุกเรื่องครับ มีเรื่องเดียวที่แกไม่รู้ คือ "เรื่องตัวเอง" เรื่องเพื่อนรู้หมด 5 5 5
นำร่อง
[0] ดัชนีข้อความ
[#] หน้าถัดไป
Go to full version